Azərbaycan

Azərbaycan prezident respublikasıdır, lakin 2000-ci illərdən etibarən ölkədə avtoritar idarəçilik modeli tam olaraq konsolidasiya edilib.
Siyasi hakimiyyət bir ailə və onun ətrafında cəmlənib; icra hakimiyyəti ölkənin bütün siyasi və iqtisadi sahələrinə nəzarət edir.
Paytaxtı Bakı, rəsmi dil Azərbaycan dilidir.

Siyasi sistem və idarəetmə

Azərbaycanın siyasi sistemi güclü prezidentlik institutuna əsaslanır və faktiki olaraq siyasi müxalifətin olmadığı, plüralizmin aradan qaldırıldığı avtoritar modeldir.
 Prezident səlahiyyətləri illər ərzində genişləndirilib; parlament formal institut kimi mövcuddur və qərarvermə prosesində real rol oynamır.
 Seçkilər idarə olunan proses kimi qiymətləndirilir — nəticələr əvvəlcədən müəyyən edilir və müxalif namizədlərin və partiyaların iştirakı məhdudlaşdırılır.
 2016 Konstitusiya dəyişikliyi prezidentə əlavə səlahiyyətlər verərək gücün daha da mərkəzləşdirilməsinə yol açdı.

İnsan hüquqları və vətəndaş cəmiyyəti

Azərbaycan vətəndaş cəmiyyəti son on ildə genişmiqyaslı repressiyalarla üzləşib.
 QHT-lər üçün hüquqi mühit son dərəcə məhdudlaşdırılıb; qeydiyyat və maliyyə mexanizmləri dövlət nəzarəti altında faktiki olaraq iflic edilib.
 Siyasi məhbuslar, jurnalistlərin və fəalların həbsi, təqibi və şantajı qeyri-adi deyil.
 Mediaya dövlət nəzarəti güclüdür; müstəqil media demək olar ki, ölkədə qalmayıb.
 2023–2024-cü illərdə ictimai fəallar, jurnalistlər, hüquq müdafiəçilərinin kütləvi həbsləri repressiv siyasətin daha da sərtləşdiyini göstərir.
 İnternet platformalarına bloklamalar və kiber-təzyiqlər geniş istifadə olunur.

İqtisadiyyat və əsas göstəricilər

Azərbaycanın iqtisadiyyatı əsasən neft və qaz gəlirlərinə söykənir; bu isə siyasi elitanın iqtisadi resurslar üzərində geniş nəzarətini möhkəmləndirir.
 Dövlət gəlirlərinin şəffaflığı məhduddur, oliqarxik strukturlar iqtisadiyyatın böyük hissəsinə nəzarət edir.
 Neft gəlirləri iqtisadi şaxələndirməni ləngidir və rent-bazlı iqtisadi model avtoritar idarəçiliyin davamlılığını təmin edir.

Regional əlaqələr və xarici siyasət

Azərbaycanın xarici siyasəti balanslaşdırılmış, lakin güc siyasətinə əsaslanan praqmatik xəttdir.
 Siyasi legitimlik qlobal aktorlarla enerji diplomatiyasına söykənir, insan hüquqları sahəsində tənqidlər isə iqtisadi və geosiyasi əməkdaşlıq fonunda neytrallaşdırılmağa çalışılır.
 Regionda təhlükəsizlik və sərt güc siyasəti prioritetdir; Ermənistanla münaqişə daxili siyasi nəzarəti gücləndirmək üçün istifadə edilən mühüm elementlərdən biri olmuşdur.

Çağırışlar və perspektivlər

• Siyasi alternativlərin və institusional müstəqilliyin tam olmaması
• Sistemli siyasi repressiya və insan hüquqları pozuntuları
• Neft asılılığı və rent-bazar iqtisadiyyatı
• QHT sektorunun iflic edilməsi və media azadlığının olmaması
• Bölgədə güc balansının dəyişməsi fonunda xarici siyasət asılılıqları